Op dit moment lees ik ‘De ondergrondse spoorweg’ van Colson Whitehead en toevalligerwijs stuitte ik vandaag op een filmpje waarin Maarten ’t Hart dit boek becommentarieert. Ik heb nogal wat commentaar op zijn mening, dus wil ik jullie eerst laten horen wat hij erover zegt:

Zijn eerste kritiekpunt is niet helemaal ongegrond. Ik vond het verhaal de eerste pagina’s erg rommelig en een van de oorzaken daarvan is inderdaad dat de personages niet heel helder uitgewerkt zijn en een eigen stem ontberen. Bijpersonages worden soms ineens heel uitgebreid opgevoerd om daarna heel snel weer te verdwijnen en nooit meer terug te keren en wat hoofdpersoon Cora nu precies beweegt, blijft ook lang onduidelijk. Het kan zijn dat het ritme en de cadans van het origineel niet helemaal overkomen in vertaling, het kan zijn dat de schrijver deze techniek niet zo goed beheerst en het kan ook nog zijn dat het een onderbouwde keuze is. Je kunt immers stellen dat de slaven destijds door hun eigenaren niet als individu gezien werden en dat de persoonlijke stem er niet per se toe doet. Je zou ook nog kunnen betogen dat het verhaal van de ene slaaf in principe ook dat van de andere is, omdat het uiteindelijk om het verderfelijke systeem gaat. Als deze laatste punten de drijfveren waren van de auteur om het verhaal te schrijven zoals hij deed, dan kan ik daar inkomen. Dat het wellicht niet helemaal lezersvriendelijk uitpakt, is een mening die ik met ’t Hart deel.

Na dit punt raakt ‘t Hart het echter een beetje kwijt. Hij vindt dat het boek wel erg veel geweld bevat en dat kan toch niet waar zijn! Immers, zo stelt hij, slaven waren bezit en met bezit ga je voorzichtig om. Ik ben geen historicus, maar het lijkt me toch wel dat de gruwelijkheden op de diverse plantages afdoende zijn aangetoond om te kunnen stellen dat de schrijver hier weinig tot geen overdrijving toepast. Zweepslagen, ‘de bok’, verkrachting: het zijn elementen die haast vanzelf in mij naar boven komen als ik aan slavernij denk. Het is raar om te stellen dat Whitehead dit overdrijft.
Daarnaast hoeven we het nieuws van de afgelopen week er maar bij te halen om aan te tonen dat het argument dat mensen voorzichtig omspringen met bezit lang niet altijd opgaat: hoeveel varkens waren er ook alweer verbrand in Erichem? En ja, ik denk dat de stelling dat de plantage-eigenaren hun slaven zagen zoals de veeboeren naar hun varkens kijken niet al te gewaagd is. You win some, you lose some, en alles voor de megawinst. Een Afrikaanse slaaf stond destijds echt niet veel hoger in de rangorde dan de veestapel.

Ten slotte valt ’t Hart over het feit dat de door Whitehead letterlijk in het leven geroepen ondergrondse spoorweg natuurlijk nooit heeft kunnen bestaan. Nee, Maarten, dat klopt, dat noemen we ook wel ‘fictie’, ‘fantasie’ en de ‘vrijheid van de auteur’. ’t Hart erkent dat het een metafoor is, maar noemt hem niet geslaagd. Aangezien het illegale ontsnappingscircuit wel degelijk zo genoemd werd, is het in mijn ogen juist een enorm geslaagde metafoor.
Misschien is dit nog wel het meest onzinnige kritiekpunt dat ’t Hart heeft: want sinds wanneer moet alles in de literatuur waargebeurd kunnen zijn? Het is begrijpelijk dat ’t Hart sinds hij van z’n geloof viel wat moeite heeft met parabels en metaforen, maar anderzijds zou hij ze ook als geen ander moeten herkennen. Of zou hij denken dat in Colombia echt alle mannen dezelfde naam hebben, zoals García Márquez ons wil doen geloven in zijn ‘Honderd jaar eenzaamheid’? Of dat Joe Speedboot echt door een muur knalde met z’n vrachtwagen? Of wacht, het zal toch niet waar zijn dat Odysseus niet daadwerkelijk met allerlei zeemonsters en een cycloop vocht? Alsof een op een mens gelijkende zeekoe op sterk water zo lekker geloofwaardig is, Maarten!
’t Hart ontkent met dit argument in principe het bestaan en de functie van de (wereld)literatuur en dat is een beetje vreemd, want dat is toch een traditie waarin hij zelf ook wenst te staan.

Kortom, Maarten ’t Hart diskwalificeert zichzelf in dit filmpje volledig als literatuurcriticus en over slavernij kan hij maar beter helemaal niks meer zeggen.

Het is inmiddels een traditie: mijn lijst van gelezen boeken aan het einde van het schooljaar. Ieder jaar vrees ik dat het er substantieel minder zullen zijn dan het vorige jaar, ieder jaar blijkt dat mee te vallen. Dit jaar vrees ik echter écht het ergste. Maar goed, we zullen zien. Mijn Twitter-account @JufLeest is weer de bron van informatie, het trouw bijhouden daarvan is me in ieder geval gelukt:

• De Hydrograaf – Allard Schröder + (herlezing – per ongeluk)
• Onze oom – Arnon Grunberg +/-
• Magnus – Arjen Lubach ++ (herlezing)
• Ivanov – Hanna Bervoets ++
• Madicken – Astrid Lindgren (S) ++
• Maan en zon – Stefan Brijs +
• Stad van goud – Tjeerd Posthuma +
• Nooit meer slapen – W.F. Hermans ++
• Dorst – Esther Gerritsen +
• De man die alles achterliet – Tanya Commandeur +/-
• Alleen met de goden – Alex Boogers +
• Dubbelspel – Frank Marinus Arion + (herlezing)
• Ostfriesengrab – Klaus-Peter Wolf (D) +/-
• De dagen van de bluegrassliefde – Edward v.d. Vendel + (herlezing)
• Monte Carlo – Peter Terrin +
• Zuiverheid – Jonathan Franzen +/-
• Lefbek – Anke Laterveer +
• Mensen zonder uitstraling – Jente Posthuma +/-
• Lieve – Ronald Giphart +
• Avenue of mysteries – John Irving (E) — (niet uitgelezen)
• Wie heeft er wél een boek bij zich? – Johan Goossens +
• De Onervarenen – Joke van Leeuwen +
• Gedichten van @debroervanroos – Tim Hofman +
• Alles wat er was – Hanna Bervoets +
• De man die zichzelf in Auschwitz liet opsluiten – Pascal Vanenburg +
• Billie & Seb – Ivo Victoria +/-
• De komst van Joachim Stiller – Hubert Lampo +/-
• Harry Potter en het vervloekte kind – J.K. Rowling –
• De Metsiers – Hugo Claus +
• Thomas Dekker – Mijn gevecht – Thijs Zonneveld +
• De Bekeerlinge – Stefan Hertman +
• Kinderen van het Ruige Land – Auke Hulst +/-

Goed, ik las dus maar 32 boeken dit jaar en dat is wel ernstig weinig (of nou ja, ik heb nog twee weken, dus ik kan de score nog een beetje opschroeven), daar moet ik wat aan gaan doen. Daarnaast herlas ik verhoudingsgewijs vrij veel én ik las een boek niet uit (Avenue of mysteries ligt wel nog steeds op m’n nachtkastje, dus wie weet komt het er nog van). Het was geen topjaar qua boeken, kunnen we constateren. Ik ga m’n best doen er geen trend van te maken die langzaam doorzet. Beloofd.

Vorig jaar constateerde ik een neergaande lijn in het aantal boeken dat ik in een jaar tijd las. Ik vrees dat het er dit jaar niet beter op is geworden (maar ik tel zo meteen pas – je mag meetellen). In ieder geval hield ik via @JufLeest wel trouw bij wat ik dan las en wat ik ervan vond. Hieronder vind je het overzicht van het jaar 2015-2016:

• Selbstporträt mit Flusspferd – Arno Geiger (D) +/-
• Zelfs Christus aan het kruis had het beter dan ik thuis – Hans Dorrestijn +
• Efter – Hanna Bervoets ++
• De belofte van Pisa – Mano Bouzamour +/-
• Vallende kwartjes – Ionica Smeets en Bas Haring +
• Boek (265 blz.) – Robert van Eijden +
• Het schervengericht – A.F.Th. van der Heijden +/-
• Specht en zoon – Willem-Jan Otten +
• El Negro en ik – Frank Westerman +/-
• Slaap zacht, Johnny Idaho – Auke Hulst +
• Rituelen – Cees Nooteboom  ++
• Moet kunnen – Herman Pleij –
• De kip die over de soep vloog – Frans Pointl +
• La Superba – Ilja Leonard Pfeijffer +
• The Catcher in The Rye – J.D. Salinger (E) +
• Begeerte heeft ons aangeraakt – Bert Natter +
• Een honger – Jamal Ouariachi ++
• Goldberg – Bert Natter +
• Bloedboek – Dimitri Verhulst ++
• De gevleugelde – Arthur Japin +
• Bidden en vallen – Henk van Straten +
• Neem een geit – Claudia de Breij +
• Spek en bonen – Tom Lanoye +
• Mismatch – Ronald Giphart en Mark van Vugt +
• Vertraging – Tim Krabbé –
• De tranen van Kuif den Dolder – Nico Dijkshoorn +
• Robinson – Doeschka Meijsing –
• Birk – Jaap Robben ++
• Dagen van gras – Philip Huff +
• J. Kessels, the novel – P.F. Thomése +/-
• Marathonloper – Abdelkader Benali +/-
• Bor – Joris Moens +/-
• Broer – Esther Gerritsen +
• Zink – David Van Reybrouck +
• As in tas – Jelle Brandt Corstius ++
• 6 tot 8 zwarte mannen en andere Sinterklaas- en kerstverhalen – David Sedaris ++
• Ik mooi praten – David Sedaris ++
• Baltische zielen – Jan Brokken +
• Er moet iets gebeuren – Maartje Wortel ++
• Mijn meneer – Ted van Lieshout +
• Teheran, een zwanenzang – F. Springer ++
• Het psalmenoproer – Maarten ’t Hart +
• Cinderella – Michael Bijnens +

Op dit moment ben ik net begonnen in De hydrograaf van Allard Schröder. Ik kan er nog niet veel over zeggen, behalve dan dat het me tot nu toe bevalt.

Enfin, ik las dus 43 boeken. Dat is er één minder dan vorig jaar, dus dat valt geenszins tegen. Zeker als je bedenkt dat ik over een aantal boeken echt lang deed (neem bijvoorbeeld Het schervengericht, dat kostte me zes weken, geloof ik). Toch streef ik voor het komende jaar naar een boek per week. Gauw verder in De hydrograaf.

Wil je meer weten over mijn plussen en minnen? Ik geef graag een toelichting (ja, over boeken praten, leuk!), dus een reactie achterlaten mag altijd.

Vorig jaar rond deze tijd maakte ik een overzicht van alle boeken die ik het afgelopen jaar gelezen en vermeld had op mijn @JufLeest-Twitteraccount. Het leek mij wel leuk om dat over het afgelopen jaar gewoon nog een keer te doen. Dus bij dezen:

• IJstijd – Maartje Wortel +/-
• De Graanrepubliek – Frank Westerman +
• Bėta voor alfa’s – Diederik Jekel +/-
• De zonderlinge avonturen van het geniale bommenmeisje – Jonas Jonasson +/-
• Geachte heer M. – Herman Koch +
• Gelukkig zijn we machteloos – Ivo Victoria +/-
• Publiek geheim – J. Bernlef +
• Dieven van vuur – Ivo Victoria +
• Rasmus Klump og måneraketten – onb. (DK)
• Rasmus Klump oplever noget mærkelig – onb. (DK)
• Butcher’s Crossing – John Williams ++
• De laatste ontsnapping – Jan van Mersbergen ++
• Het woud der verwachting – Hella Haasse +
• Ostfriesenfeuer – Klaus-Peter Wolf (D) +/-
• Vertrouwd voordelig – Peter Middendorp +
• Geheime kamers – Jeroen Brouwers –
• Brood voor de vogeltjes – Simon Carmiggelt ++
• Lucifer – Connie Palmen +
• Die dag aan zee- Peter van Gestel +/-
• Die zomer – Wanda Reisel – –
• Moenie kyk nie – Henk van Woerden +
• Waarom drinken we zoveel koffie? – div. auteurs +/-
• Latino King – Bibi Dumon Tak +/-
• Rode sneeuw in december – Simone v.d. Vlugt +
• Cel -Charles den Tex +/-
• In stukjes – Marc-Marie Huijbregts +/-
• Ik kom terug – Adriaan van Dis +
• Iedereen kan schilderen – Emma Curvers +
• Boek van de doden – Philip Huff +
• Kom hier dat ik u kus – Griet Op de Beeck ++
• Aan de rand van de wereld – Michael Pye +/-
• De derde persoon – Thomas Heerma van Voss +
• Clausewitz – Joost de Vries –
• Grip – Stefan Enter +/-
• Vele hemels boven de zevende – Griet Op de Beeck ++
• Het leven uit een dag – A.F.Th. van der Heijden – –
• De zomer houd je ook niet tegen – Dimitri Verhulst +
• De mannen van Raan – Martine de Jong +
• Harem – Ronald Giphart ++
• Papegaai vloog over de IJssel – Kader Abdolah +/-
• Poppy en Eddie en Manon – Herman Brusselmans –
• Gaz- Tom Lanoye +
• Jacoba, dochter van Holland – Simone v.d. Vlugt +
• Alleen maar helden – Charles Lewinsky +

Ik ben nu bezig in Selbstporträt mit Flusspferd van Arno Geiger (D) en dat bevalt me ook prima, tot nu toe.

Wil je meer weten dan alleen mijn korte oordeel in plussen en minnen, laat het me weten.
Overigens las ik vorig jaar bijna tien boeken meer, ik moet duidelijk aan m’n gemiddelde gaan werken. Dus als jullie tips hebben, dan hoor ik ze graag!

Bijna een jaar geleden startte ik mijn @JufLeest-account op Twitter. Via dit account houd ik bij welke boeken ik lees en wat ik daarvan vind. In eerste instantie is het bedoeld voor leerlingen, maar eerlijk gezegd zijn die in de minderheid onder mijn volgers.

Het einde van het schooljaar nadert en het is een goede traditie om aan het einde van het jaar allerlei lijstjes te publiceren. Een mooi moment dus om op een rijtje te zetten welke boeken ik allemaal las.

• De Held – Jessica Durlacher +-
• Black mamba – Rosee Bentana – –
• Tikkop – Adriaan van Dis +
• Tschick – Wolfgang Herrndorf (D) ++
• Eus – Özcan Akyol +
• Pizza maffia – Khalid Boudou +-
• Ventoux – Bert Wagendorp +
• Stern – Thomas Heerma van Voss +
• Diepte – Henning Mankell +
• Aan de oevers van de tijd – Henning Mankell +-
• Gek op natuurkunde – Walter Lewin +-
• Mogelijke memoires – Herman Brusselmans +
• Stoner – John Williams (E) +
• Sand – Wolfgang Herrndorf (D) +
• De trein der traagheid – Johan Daisne +-
• Superlul – Henk van Straten +-
• De Arkvaarders – Anne Provoost –
• Rico’s vleugels – Rascha Peper +
• Montyn – Dirk Ayelt Kooiman +
• Het woeden der gehele wereld – Maarten ’t Hart –
• Gelukkige slaven – Tom Lanoye +
• Het West-Vlaams versierhandboek – Thomas Blondeau +
• Slangen aaien – Mirjam Boelsums – –
• Allemaal willen we de hemel – Els Beerten ++
• Rode wijn en andere verhalen – Kader Abdolah –
• De Boodschapper – Markus Zusak – –
• Een korte geschiedenis van de tijd – Stephen Hawking +-
• De hemel van Heivisj – Benny Lindelauf +
• Van dode mannen win je niet – Walter van den Berg +
• De Qualastofont – Herman Brusselmans +-
• Het Voorseizoen – David Pefko +
• De Republiek – Joost de Vries +-
• ABC in handtasformaat – Aaf Brandt Corstius +
• Niemand in de stad – Philip Huff +
• De lessen van mevrouw Lohmark – Judith Schalansky +
• Edele dieren – Adriaan Jaeggi +-
• Bastaardsuiker – Arjen Lubach +
• Van Bakoe tot Batoemi – Jelle Brandt Corstius +-
• De Cirkel – Dave Eggers +-
• Arctisch dagboek – Jelle Brandt Corstius +
• De Wadden – Mathijs Deen +
• Een mooie jonge vrouw – Tommy Wieringa +-
• Hoe ik nimmer de ronde van Frankrijk voor min-twaalfjarigen won (en dat het me spijt) – Ivo Victoria +
• Pristina – Toine Heijmans +
• De nacht van Lolita – Rob Waumans +-
• Feest van het begin – Joke van Leeuwen +
• Oorlog en terpentijn – Stefan Hertmans +
• Vertedering – Jamal Ouariachi +
• Het echte cadeau krijg je nog – Thomas van Luyn +
• Tegenspel – Floortje Zwigtman +-
• De Spiegelingen – Erwin Mortier –
• Naar de overkant van de nacht – Jan van Mersbergen +
• Dudeljo! – Hans Dorrestijn ++
• Buzz Aldrin, waar ben je gebleven? – Johan Harstad ++
• Waarom België (geen) wereldkampioen wordt – Gunther Schepens en Herman Brusselmans +-
• Het Puttertje – Donna Tartt +-
• Ambulance – Johan Harstad +

En nu lees ik ‘Buzz Aldrin, waar ben je gebleven?’ van Johan Harstad en dat is echt ook heel gaaf. Aan het einde begin van mijn vakantie vul ik deze lijst nog aan, daarna begin ik aan een nieuw leesjaar.

Wil je een uitgebreider oordeel dan alleen plusjes en minnetjes? Ik vertel je er graag meer over!

Update: het is zomervakantie, dat betekent dat ik opnieuw begin met bijhouden/tellen. De laatste boeken die ik voor de vakantie las (en oké, het allerlaatste boek las ik in mijn eerste vakantieweekend uit) heb ik nog toegevoegd. Mijn eerste boek van dit nieuwe leesjaar wordt IJstijd van Maartje Wortel.